5 SORUDA DEMİR EKSİKLİĞİ

Demir eksikliği neden görülür?

Kırmızı kan hücrelerinde hemoglobin düzeyinin düşük olması anemiye neden olur. Vücudumuzda demir üretilmediğinden dolayı dışarıdan alınması gerekir. Yeterli demir alınamaması sonucunda ise ortaya demir eksikliği çıkar.

Besinlerden yeterli miktarda demir alamamak, uzun süren bir kan kaybı, hamilelik ya da emzirme dönemi gibi demir ihtiyacının arttığı durumlar ve demir emiliminin yeterli olmaması gibi nedenlerle demir eksikliği görülür. Kanser, mide ülseri, hemoroid, aşırı adet kanamaları,  çölyak, akciğer hastalıkları, böbrek ya da kalp yetmezliği, ülseratif kolit, chron ve obezite gibi hastalıklar da demir eksikliğine yol açabilir. Bunun nedeni bu hastalıkların vücutta demir emilimini azaltmasıdır.

Demir eksikliğinin belirtileri nelerdir?

Halsizlik, çabuk yorulma, çabuk kırılan tırnaklar, soluk ten rengi, saçlarda dökülme, nefes darlığı, kalp atışının hızlanması, ağız içinde yaralar, şiş, iltihaplı ya da renksiz dil, toprak, buz, kağıt gibi gıda olmayan maddeleri yeme isteğine neden olan pika yeme isteğidir.

Demir emilimi neye göre farklılık gösterir?

Vücuda alınan hem demiri ile hem olmayan demirin emilim yolları farklıdır. Kırmızı et, tavuk, hindi ve balık etindeki hem demiri bağırsaklardaki pH, askorbik ve sitrik asit gibi normalde inorganik demirin emilimi için gerekli emilim arttırıcılara ihtiyaç duymaz ve direkt emilir.  Demir eksikliği anemisi olduğunda hem demiri olarak yediğimiz etlerdeki demirin emilimi 2-3 kat artar. Hem olmayan demir ise bitkisel besinlerde, kuru baklagiller, kuru meyveler, pekmezde bulunur ve emilimi düşüktür.  4 adet köfte(120 g)= 3,6 mg demir içerir.1 yumurta= 1,4 mg demir, 1 yemek kasığı pekmez 1 mg demir, 4 kuru kayısı =2.7 mg demir içerir.  Burada rakamsal değerin büyük olması önemli değildir, hayvansal kaynaklı olan yani hem demir kaynaklarının emiliminin yüksek olması önem taşır.

Demir emilimini azaltan yiyecekler nelerdir?

Kepekli tahıllar, yağlı tohumlar (örneğin, soya, yer fıstığı), kahve, siyah çay, soya ve soya sütünden elde edilen protein (kazein), kalsiyum tuzları demir emilimini azaltır. Yüksek lifli beslenmek, tanen ve kafein düzeyi yüksek beslenmek demir emilimini azaltan etmenler arasındadır.

Demir emilimini artıran yiyecekler nelerdir?

Çay ve kahve yemeklerden 1 saat önce veya sonra içmeye özen gösterilmeli. Haftada 1 gün kırmızı et, 2 gün tavuk eti,  2 gün balık, 2 gün kurubaklagil tüketimi demir ihtiyacımızın karşılanması için yeterli olacaktır.  Etin yanında C vitamini içeren bol limonlu yeşil salata tüketmek de demir emilimini artırmaya yardımcı olur. Kahvaltıda haşlanmış yumurtanın yanında maydanoz veya biber tüketmek demir emilimini artırmaya yardımcıdır.

Kuru baklagiller yüksek demir içeriği ile vejetaryenler tarafından da sıklıkla tercih ediliyor. 1 porsiyon kuru baklagiller yemeğinde yaklaşık 4 mg demir bulunuyor ancak vücutta dönüşümü düşük olduğu için yanında bol yeşillikli bir salata tercih etmenizde fayda var. 185 gram pişmiş kinoada 2.8 mg demir bulunur. Bu da günlük ihtiyacın yüzde 16 anlamına gelir, kinoa glutensiz beslenenler için iyi bir tercih olacaktır.